سلامتی یکی از نعمت های خداوند است که اکثر ما آدم ها، تا خدایی نکرده بیمار نشویم و آن را از دست ندهیم، قدرش را نمی دانیم.
تعریف سلامتی
هنگامی که از سلامتی صحبت می کنیم، انسانی سر زنده و شاداب را در نظر می گیریم که با قدم های محکم و با نگاهی محبت آمیز و دوستانه به کار و تلاش روزانه می پردازد. فعالیت، تحرک و نشاط نشانه انسان سالم است.
به طور کلی می توان گفت فرد سالم کسی است که بیمار نباشد، نقص عضو نداشته باشد، با تغییرات محیط هماهنگی داشته باشد، از قدرت کافی برای ادارهی امور زندگی برخوردار و مقاومت لازم در برابر پیشامد ها و اتفاقات رنج آور را داشته و دارای روانی متعادل و سازگار با محیط باشد. جهت برخورداری از سلامتی موارد و شرایط زیر باید فراهم باشد:
ـ رشد جنین و تولد کودک در شرایط بهداشتی صورت گیرد.
ـ محیط خانواده تأمین کننده رشد سالم دوران کودکی باشد.
ـ غذای کافی برای رفع نیازهای کودک فراهم گردد.
ـ قلب کودک از مهر و محبت والدین سیراب شود.
ـ فضای کافی برای ورزش، بازی و تحرک کودک وجود داشته باشد.
ـ کودک از آموزش و پرورش کافی و همه جانبه برخوردار شود.
ـ زندگی اجتماعی و بیرون از خانه، به سلامتی و بهداشت جسمی و روانی کودکان و نوجوانان آسیب نزند.
ـ فرصت های شغلی و تحصیلی مناسب فراهم باشد.
ـ محیط کار و زندگی از استرس و فشار های روحی و روانی به دور باشد.
ـ تسهیلات لازم برای تشکیل خانواده و تقویت آن فراهم گردد.
ـ امکانات و تجهیزات لازم برای ارائهی خدمات بهداشتی درمانی به خانواده ها و آحاد مردم در دسترس باشد.
تعریف بیماری
وقتی انسان سالم است به خوبی فکر و کار می کند. اما زمانی که بیمار می شود اعمال طبیعی بدن به هم خورده و به طور عادی عمل نمی کند. بیماری معمولا یک حالت ناراحت کننده و رنج آور در جسم یا روان است، بدین معنا که در اعمال طبیعی جسم و روح انسان اختلال رخ می دهد.
بیماری ممکن است به علل مختلف زیر ایجاد گردد:
ـ خصوصیات ژنتیکی
ـ نقص های مادر زادی
ـ ضربه
ـ عفونت و آلودگی های میکروبی و انگلی
ـ سرطان ها
ـ مسمومیت ها
ـ سوء تغذیه
ـ عدم تعادل هورمونی (بیماری های متابولیکی)
علاوه بر علل ذکر شده، در ایجاد برخی از بیماری ها علل غیر مستقیم و زمینه ساز نیز دخالت دارند. به عنوان مثال در بیماری سل، علاوه بر علت مستقیم (میکروب سل) عوامل زمینه سازی مانند تراکم جمعیت، فقر غذایی، مسکن غیر بهداشتی، کار سنگین و طاقت فرسا، خستگی و غیره نیز وجود دارد.
در هر جامعه ای عوامل اجتماعی ـ اقتصادی نقش مهمی را در ایجاد بیماری ها دارند. مثلا در کشور های ثروتمند، بیماری هایی مانند فشار خون و قند، بیشتر شیوع دارد که علت عمده آنها زندگی ماشینی، آداب و رسوم و فرهنگ غذایی خاص آن کشور ها است. ولی در کشور های فقیر بیماری های عفونی و مسری و کمبود های تغذیه ای به علت فقر غذایی و بهداشت رواج دارد.
تعریف بهداشت
یکی از نعمت های بسیار ارزشمند پروردگار، برخورداری از جسم و روان سالم است که بهره مندی از آن در گرو رعایت موازین بهداشتی می باشد.
بهداشت به معنای علم و هنر پیشگیری از بیماری ها، افزایش طول عمر و افزایش سطح سلامتی در انسان می باشد.
اهمیت بهداشتی و راه های تأمین آن
هر روزه 8000 کودک به علت انجام ندادن واکسیناسیون، حدود 7000 کودک به علت کم آبی بدن ناشی از اسهال می میرند و حدود 6000 کودک به علت عفونت های تنفسی به هلاکت می رسند. و چنان چه وضع به این ترتیب ادامه پیدا کند، در سال های آینده صد ها میلیون کودک جان خود را از دست می دهند و کودکانی هم که از چنگال این بیماری ها نجات پیدا می کنند مبتلا به سوء تغذیه و رشد ناکافی جسمی و روانی می شوند. در حالی که می توان از مرگ و میر کودکان و خسارت های ناشی از این بیماری ها با روش های بسیار ساده جلوگیری نمود.
واکسیناسیون بر علیه 6 بیماری، نظارت بر رشد و نمو کودکان تا والدین بتوانند از سوء تغذیه در کودکان پیشگیری کنند. تغذیه کافی کودک با شیر مادر، استفاده از مایع درمانی خوراکی اُ ـ آر ـ اس (O.R.S) برای جلوگیری از کم آبی بدن در مواقع ابتلا به اسهال از روش های ساده و ارزان پیشگیری از مرگ و میر کودکان و تأمین و حفظ سلامتی آنان است.
توجه به نکات ذیل برای رسیدن به هدف بهداشت برای همه ضروری است:
ـ گسترش ایمن سازی بر علیه 6 بیماری قابل پیشگیری (فلج اطفال، سل، دیفتری، کزاز، سیاه سرفه و سرخک) با واکسن.
ـ بهداشت مادر و کودک (مراقبت از زنان باردار، تنظیم خانواده، نظارت بر رشد و نمو کودک).
ـ بهسازی محیط و تأمین آب آشامیدنی سالم.
ـ بهبود تغذیه و تأمین غذای کافی.
ـ کنترل و پیشگیری از بیماری های واگیر و غیرواگیر.
ـ دسترسی به دارو، درمان به موقع بیماری ها از طریق بیماریابی و ارجاع به موقع بیماران.
ـ فراهم شدن شرایط بهداشت روانی و اجتماعی بنحوی که هر کس از داشتن وسایل لازم زندگی که متضمن بقاء و سلامت اوست برخوردار باشد.
ـ آموزش بهداشت برای همه و کسب اطلاعات کافی درباره چگونگی استفاده صحیح از عواملی که بر سلامتی هر فرد اثر می گذارد اعم از محیط، آب، غذا، آداب و رسوم، سواد، وضعیت اقتصادی و سطح درآمد و غیره.
مزیت بهداشت بر درمان
اکثریت افراد از اطلاعات ساده بهداشتی آگاه نیستند، حتی طبقات تحصیل کرده نیز برداشت صحیحی از بهداشت زندگی ننموده اند. مطالعه و تحقیق درباره بهداشت، اطلاعاتی بدست می دهد که برای حال و آینده شخص بسیار مفید و مؤثر می باشد. وقوف به مسائل بهداشتی انسان را در استفاده کامل از زندگی سراسر آمیخته با نشاط و شادابی، چه بصورت یک فرد و چه به عنوان یک عضو جامعه، کمک زیادی می نماید. در این هنگام است که انسان به وسعت و ارزش سلامت و بهداشت پی برده و به نیازمندیهای بهداشتی خود و نیز به اهمیت سلامت خانواده و جامعه با دید بیناتری می نگرد.
بهداشت در زندگی فردی و اجتماعی اهمیت روزافزونی دارد، بطوری که در سازمان های بین المللی مورد توجه فوق العاده ای قرار گرفته است. در میان کلیه موجودات زنده به استثنای انسان، تلفات قبل از موقع تولد شایع بوده و رسیدن به سن رشد بسیار نادر است. حیوانات پست صد ها و هزار ها تولید مثل می نمایند و فقط دو یا سه فرد از آن ها به سن بلوغ می رسند.
در حال حاضر اکثر موالید در میان قبایل عقب افتاده و بدوی در سنین کودکی تلف می شوند. بدیهی است هر چه انسان بر عوامل طبیعی مسلط تر بوده و بر سطح معلومات کلی و بهداشتی خود بیافزاید، تدریجاً از میزان تلفات خویش خواهد کاست.
بیماری ها بدون علت به وجود نمی آیند و اگر مراقبت کافی به عمل نیاید تندرستی مدت زیادی دوام نخواهد داشت زیرا سلامت هم چون جامی بلورین بسیار زیبا ولی شکننده است. نگهداری از آن به وقت و دقت زیادی احتیاج دارد.
بهداشت، دانش حفظ تندرستی است و پزشکی، علم درمان بیماری ها است. بدیهی است که بیمار نشدن بر بیمار شدن و معالجه نمودن، مزیت فراوان دارد. چون وقتی بیماری مزمنی پیش آمد بهبودی آن را نمی توان پیش بینی نمود، اگر هم بیمار بهبود یافت اغلب آثار و عوارضی از بیماری به جای می ماند، که گاهی مرئی و گاهی مخفی می باشد که با پیدایش زمینه ی مساعد مجدداً ظهور می نماید. چنان که بیشتر بیماری های مزمن مخصوصاً نزد اشخاص مسن نتیجهی عفونت ها و مسمومیت های دوران جوانی است.
با اندک توجهی می توان فهمید که بهداشت فقط با پیش گیری از بیماری ها سر و کار دارد و از درمان که از عوامل مختلف و پیچیده ای بحث می کند، به مراتب آسان تر و ساده تر است. بدیهی است که زیان های ابتلا به امراض از نقطه نظر مادی و معنوی به اندازه ای است که زیان های ناشی از آن در خانواده ها حتی در صورت بهبودی جبران ناپذیر است. بعلاوه بهداشت مقرون به صرفه تر از درمان می باشد. به طور مثال: هزینه درمان گلو درد استرپتوکوکی بتاهمولتیک که می تواند باعث تب های روماتیسمی و روماتیسم قلبی شود را با هزینه درمان قلب مقایسه کنید. هزینه ای که جهت تهیه پنی سیلین صرف می شود به هیچ وجه با هزینه جراحی و درمان قلب قابل مقایسه نیست. مقایسه ی هزینه های گزافی که صرف معالجه ی بیماری های ناشی از آلودگی آب می شود با هزینه ی لوله کشی در یک روستا، و یا مقایسه ی بین هزینه ی مصرفی جهت مسواک و خمیر دندان و هزینه ای که جهت اعمال جراحی و ترمیمی دندان مصرف می شود مثال های دیگری است که نشان دهنده ی مزیت بهداشت بر درمان می باشد.
مجله سلامتی شادیما با هدف ارتقاء سطح سلامت عمومی شما عزیزان به صورت منظم با مطالب کاربردی حوزه سلامت و پزشکی خواهد پرداخت.
شروع یک دهه جدید با خود تصمیمات جدیدی برای بهبود زندگی فرد، از جمله سبک زندگی سالم تر به همراه دارد. در این مطلب 20 نکته عملی بهداشتی را به شما معرفی می کنیم که به شما کمک می کند تا زندگی سالم تری را در این دهه از زندگی تان تجربه کنید. لطفا تا انتها با ما همراه باشید.
سعی کنید همیشه ترکیبی از گروه های غذایی مختلف از جمله میوه، سبزیجات، حبوبات، آجیل و غلات کامل را مصرف کنید. بزرگسالان باید حداقل پنج وعده (400 گرم) میوه و سبزیجات در روز بخورند. شما می توانید میوه ها و سبزیجات را با گنجاندن سبزیجات در وعده غذایی خود و خوردن میوه و سبزیجات تازه به عنوان میان وعده مصرف کنید. با مصرف میوه و سبزیجات کافی خطر ابتلا به سوء تغذیه و بیماری هایی مانند دیابت، بیماری های قلبی، سکته مغزی و سرطان را کاهش می دهید.
مصرف زیاد سدیم می تواند شما را در معرض خطر فشار خون بالا قرار دهد که این نیز به نوبه خود خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می دهد. اکثر مردم سدیم خود را از طریق نمک دریافت می کنند. سعی مصرف نمک خود را به 5 گرم در روز، معادل حدود یک قاشق چای خوری کاهش دهید. انجام این کار با محدود کردن مقدار نمک و سایر چاشنی‌های پر سدیم در هنگام تهیه غذا، حذف نمک، ادویه ها و چاشنی ها از میز غذا، اجتناب از تنقلات نمکی و انتخاب محصولات کم سدیم آسان تر است. قند و شکر نیز یکی دیگر از چیزهایی است که مصرف زیاد آن می تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد. مصرف بیش از حد مواد قندی خطر پوسیدگی دندان و افزایش وزن ناسالم را افزایش می دهد. هم در بزرگسالان و هم در کودکان، مصرف قندهای آزاد باید به کمتر از 10 درصد کل انرژی دریافتی کاهش یابد. این معادل 50 گرم یا حدود 12 قاشق چایخوری برای یک بزرگسال است. سازمان جهانی بهداشت مصرف قند کمتر از 5 درصد از کل انرژی دریافتی را برای مزایای سلامتی بیشتر توصیه می کند. شما می توانید با محدود کردن مصرف تنقلات شیرین، آب نبات و نوشیدنی های شیرین شده، مصرف قند خود را کاهش دهید.
چربی مصرفی روزانه شما باید کمتر از 30 درصد کل انرژی دریافتی شما باشد. انواع مختلفی از چربی ها وجود دارد، اما مصرف چربی های غیراشباع بر چربی های اشباع شده و چربی های ترانس ارجحیت دارند. سازمان جهانی بهداشت کاهش مصرف چربی های اشباع شده به کمتر از 10٪ از کل انرژی دریافتی، کاهش چربی های ترانس به کمتر از 1% کل انرژی دریافتی و جایگزینی چربی های اشباع شده و چربی های ترانس به چربی های غیراشباع توصیه می کند. چربی های اشباع نشده سالم در ماهی، آووکادو، آجیل، روغن آفتابگردان، سویا، کانولا و زیتون یافت می شود. چربی های اشباع شده در گوشت های چرب، کره، روغن پالم، خامه، پنیر و گوشت وجود دارند و چربی های ترانس هم در غذاهای سرخ شده و تنقلات و غذاهای از پیش بسته بندی شده مانند پیتزای منجمد، کلوچه ها، بیسکویت ها و روغن های پخت و پز یافت می شوند.
هیچ سطح ایمنی برای نوشیدن الکل وجود ندارد. مصرف الکل می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی مانند اختلالات روانی و رفتاری، از جمله اعتیاد به الکل، بیماری‌های غیرواگیر مانند سیروز کبدی، برخی سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی و همچنین آسیب‌های ناشی از خشونت و حوادث جاده‌ای و تصادفات شود.
استعمال دخانیات می تواند باعث ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری ریوی، بیماری قلبی و سکته شود. نه تنها افرادی که مستقیما سیگار می کشند، بلکه حتی افراد غیرسیگاری که در معرض دود سیگار هستند در خطر ابتلا به این بیماری ها قرار دارند. اگر مدت زیادی است که سیگار می کشید و فکر می کنید دیگر برای ترک کردن آن دیر شده، باید بدانید که هیچوقت برای ترک این ماده مضر دیر نیست. هنگامی که سیگار را کنار بگذارید، فواید سلامتی فوری و طولانی مدتی را تجربه خواهید کرد.
فعالیت بدنی به عنوان هر حرکت بدنی که توسط عضلات اسکلتی انجام می شود و به صرف انرژی نیاز دارد، تعریف می شود. فعالیت بدنی شامل ورزش و فعالیت هایی است که در حین کار، بازی، انجام کارهای خانه، مسافرت و درگیر شدن در فعالیت های تفریحی انجام می شود. میزان فعالیت بدنی مورد نیاز شما به گروه سنی تان بستگی دارد، اما بزرگسالان 18 تا 64 ساله باید حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در طول هفته انجام دهند. برای مزایای بیشتر سلامتی، فعالیت بدنی با شدت متوسط را به 300 دقیقه در هفته افزایش دهید.
پرفشاری خون (Hypertension) یا فشار خون بالا، "قاتل خاموش" نامیده می شود. این به این دلیل است که بسیاری از افرادی که فشار خون بالا دارند، چون علایمی ندارند، ممکن است از این بیماری آگاه نباشند. اگر فشار خون بالا کنترل نشود، می تواند منجر به بیماری های قلبی، مغزی، کلیوی و سایر بیماری ها شود. فشار خون خود را مرتباً توسط یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی چک کنید. اگر فشار خون شما بالا است، به پزشک مراجعه کنید و اقدامات لازم برای کنترل آن را انجام دهید. این امر در پیشگیری و کنترل فشار خون بسیار مهم است.
انجام آزمایش گام مهمی برای آگاهی از وضعیت سلامتی شما است و در مورد بیماری هایی نظیر HIV، هپاتیت B، عفونت های مقاربتی (STIs) و سل (TB) اهمیت بیشتری پیدا می کند. در صورت عدم درمان، این بیماری ها می توانند منجر به عوارض جدی و حتی مرگ شوند. دانستن وضعیت خود به این معنی است که می‌دانید چگونه به پیشگیری از این بیماری‌ها ادامه دهید یا اگر متوجه شدید که بیماری خاصی دارید، مراقبت و درمان مورد نیاز خود را دریافت کنید. به یک مرکز بهداشتی عمومی یا خصوصی، هر جا که راحت هستید، بروید و آزمایش بدهید و سپس نتیجه آزمایش تان را پیش پزشک ببرید تا وضعیت سلامتی تان را برایتان توضیح بدهد.
واکسیناسیون یکی از موثرترین راه ها برای پیشگیری از بیماری هاست. واکسن ها با دفاع طبیعی بدن شما برای ایجاد محافظت در برابر بیماری هایی مانند سرطان دهانه رحم، وبا، دیفتری، هپاتیت B، آنفولانزا، سرخک، اوریون، ذات الریه، فلج اطفال، هاری، سرخجه، کزاز، حصبه، و تب زرد عمل می کنند.
مراقبت از سلامت جنسی برای سلامت و رفاه کلی شما مهم است. برای جلوگیری از ابتلا به بیماری هایی نظیر اچ آی وی و سایر عفونت های مقاربتی مانند سوزاک و سیفلیس، رابطه جنسی ایمن را تمرین کنید. استفاده از کاندوم یکی از بی خطرترین و بهترین راههای در امان ماندن از بیماری های مقاربتی است.
بیماری هایی مانند آنفولانزا، ذات الریه و سل از طریق هوا منتقل می شوند. هنگامی که یک فرد مبتلا به این بیماری ها، سرفه یا عطسه می کند، ذرات بیماری زا ممکن است از طریق قطرات موجود در هوا به دیگران منتقل شود. هنگامی که احساس کردید نزدیک است سرفه یا عطسه کنید، دهان خود را با ماسک صورت پوشانده اید یا از دستمال کاغذی استفاده کنید سپس آن را با دور بیندازید. اگر هنگام سرفه یا عطسه دستمال کاغذی نزدیک ندارید، دهان خود را تا حد امکان با آرنج خود بپوشانید.
پشه ها یکی از کشنده ترین حیوانات جهان هستند. بیماری هایی مانند تب دانگ، چیکونگونیا، مالاریا و فیلاریازیس لنفاوی توسط پشه ها منتقل می شوند. شما می توانید اقدامات ساده ای را برای محافظت از خود و عزیزانتان در برابر بیماری های ناشی از پشه انجام دهید. اگر به منطقه‌ای سفر می‌کنید که دارای بیماری‌های شناخته شده ناشی از پشه است، برای مصرف دارو یا زدن واکسن با پزشک مشورت کنید. پیراهن و شلوارهای آستین بلند و رنگ روشن بپوشید و از مواد دافع حشرات استفاده کنید. برای در و پنجره ها هم از توری های مناسب استفاده کنید.
تصادفات جاده ای جان بیش از یک میلیون نفر را در سراسر جهان می گیرد و میلیون ها نفر دیگر مجروح می شوند. صدمات ترافیکی جاده‌ای از طریق اقدامات مختلفی که توسط دولت اجرا می‌شود، مانند اجرای قوانین، ایجاد زیرساخت‌های ایمن‌تر وسایل نقلیه و بهبود مراقبت‌های پس از تصادف قابل پیشگیری هستند. شما می توانید با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی مانند استفاده از کمربند ایمنی برای بزرگسالان و صندلی کودک برای کودکانتان، استفاده از کلاه ایمنی هنگام راندن موتورسیکلت یا دوچرخه، مصرف نکردن مشروبات الکلی در حین رانندگی و عدم استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی از تصادفات جاده ای جلوگیری کنید.
نوشیدن آب ناسالم می تواند منجر به بیماری های منتقله از طریق آب مانند وبا، اسهال، هپاتیت A، تیفوئید و فلج اطفال شود. در سراسر جهان، حداقل 2 میلیارد نفر از منبع آب آشامیدنی آلوده به مدفوع استفاده می کنند. در شرایطی که از منبع آب خود مطمئن نیستید، آب خود را حداقل برای یک دقیقه بجوشانید. این باعث از بین رفتن موجودات مضر موجود در آب می شود. بگذارید قبل از نوشیدن به طور طبیعی خنک شود.
تغذیه با شیر مادر بهترین راه برای تهیه غذای ایده آل برای نوزادان است. سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که مادران شیردهی را ظرف یک ساعت پس از تولد شروع کنند. شیردهی در شش ماه اول برای رشد سالم کودک بسیار مهم است. علاوه بر اینکه شیردهی برای نوزادان مفید است، برای مادر نیز مفید است زیرا خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان، دیابت نوع دوم و افسردگی پس از زایمان را کاهش می دهد.
افسردگی یک بیماری شایع در سراسر جهان است که بیش از 260 میلیون نفر به آن مبتلا هستند. افسردگی می تواند به طرق مختلف ظاهر شود، اما ممکن است باعث شود شما احساس ناامیدی یا بیهودگی کنید، یا ممکن است به افکار منفی و مزاحم زیاد فکر کنید یا احساس درد شدید داشته باشید. اگر در حال تجربه این شرایط هستید، به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. با فردی که به او اعتماد دارید، مانند یکی از اعضای خانواده، دوست، همکار یا متخصص سلامت روان در مورد احساس خود صحبت کنید.
مقاومت آنتی بیوتیکی یکی از بزرگترین تهدیدات سلامت عمومی در نسل ما محسوب می شود. هنگامی که آنتی بیوتیک ها قدرت خود را از دست می دهند، درمان عفونت های باکتریایی سخت تر می شود و این منجر به هزینه های پزشکی بالاتر، بستری طولانی مدت در بیمارستان و افزایش مرگ و میر می شود. آنتی بیوتیک ها به دلیل استفاده خودسرانه و بیش از حد در انسان قدرت خود را از دست می دهند. آنتی بیوتیک ها را فقط در صورت تجویز پزشک مصرف می کنید. و پس از تجویز، روزهای درمان را طبق دستور تکمیل کنید.
بهداشت دست نه تنها برای کارکنان بهداشتی بلکه برای همه ضروری است. شستن دست ها به روش صحیح می تواند از گسترش بیماری های عفونی جلوگیری کند. زمانی که دست‌هایتان کثیف است، باید با آب و صابون بشویید یا با استفاده از یک محصول حاوی الکل، آنها را ضدعفونی کنید.
غذای ناایمن حاوی باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها یا مواد شیمیایی مضر، باعث ایجاد بیش از 200 بیماری از اسهال گرفته تا سرطان می‌شود. هنگام خرید غذای آماده، از سلامت آن مطمئن شوید. در هنگام خرید مواد غذایی هم برچسب سلامت روی آن را بررسی کنید.
معاینات منظم می تواند به یافتن مشکلات سلامتی قبل از پیشرفت آن کمک کند. با انجام معاینات منظم، پزشکان می توانند مشکلات سلامتی شما را تشخیص بدهند و با این تشخیض زودهنگام شانس شما را برای درمان بیماری بالا ببرند. برای انجام معاینات به نزدیکترین مرکز بهداشتی خود مراجعه کنید.
