سوسک حمام یا سوسری جانداری است بندپا از ردهٔ حشرات، زیرردهٔ بالداران (Pterygota) فروردهٔ نوبالان (Neoptera)، راستهٔ سوسریان (Blattodea). سوسک نامی کلّی است برای خانوادهٔ سوسریها. بسیاری از مردم، سوسریها (سوسک حمام یا cockroachs) را با سوسکها (Beetles) اشتباه میگیرند.
سوسکها دارای یک لایه یا قاب محکم و محافظ روی بالاهای خود هستند و قبل از پرواز باید ابتدا آن را کنار بزنند، ولی سوسریها روی بالشان قاب ندارند. سوسکها بزرگترین گروه حشرهها را به خود اختصاص دادهاند و در محیط زیستهای مختلفی دیده میشوند. از زمینهای سنگلاخی تا جنگلهای استوایی تحت قلمرو خیاطیها بهحساب میآید.
سوسک ها همه چیز خوارند و هر چیز ارگانیکی که در دسترسشان باشد میخورند. اگرچه آنها شیرینی جات، گوشت و نشاسته را ترجیح می دهند ولی چیزهایی مثل مو، کتاب ها و مواد در حال فساد را هم می خورند.
سوسک ها هر چه در دسترشان باشد می خورند: سوسک هایی که در فاضلاب زندگی می کنند از همان مواد موجود در آنجا تغذیه می کنند، در حالیکه گونه هایی که روی درختان مرده زندگی می کنند از چوب فاسد تغذیه می کنند. سوسک ها بدون آب چند روز تا یک هفته زنده می مانند. وقتی به آب دسترسی داشته باشند ولی از غذا محروم باشند تا چند ماه زنده می مانند اما اگر غذای خشک بخورند ولی به آب دسترسی نداشته باشند باعث مرگشان می شود.
برخی گونه های سوسک ها با انسان نحوه زندگی او و مواد غذایی مورد مصرف انسان ها سازگار شده اند. سوسک های آمریکایی در مکان های نگهداری و آماده سازی غذا مانند آشپزخانه، رستوران ها و خواربار فروشی ها یافت می شوند. روزها در سوراخها مخفی میشوند و در شب و تاریکی سریع میدوند.
شاید باور این نکته برای شما سخت باشد اما باید اعتراف کرد که سوسک یکی از عوامل موثر در افزایش گازهای گلخانه ای و در نتیجه گرم شدن زمین است. سوسک ها در زمان حیات خود در هر ۱۵ دقیقه مقداری گاز متان از بدن خود خارج می کنند . نکته جالب این است که یک سوسک پس از مرگ خود نیز به مدت ۱۸ ساعت این عمل را ادامه می دهد. بر اساس این تحقیقات سوسک ها مسئول تولید ۲۰ درصد از گازهای گلخانه ای در جهان هستند.
بر اساس یک سری تحقیقات انجام شده مشخص شده است که سوسکها تنها موجودات زنده ای هستند که می توانند در برابر تشعشعات هسته ای و یا حتی یک انفجار هسته ای زنده بمانند. بنابر تحقیقات علمی انجام شده مشخص شده است که نوع پوست سوسکها به گونه ای است که می تواند از آنها در برابر تششعات هسته ای مراقبت کند. تنها زمانی که سوسکها در برابر تشعشعات هسته ای آسیب پذیر هستند در دوره پوست اندازی آنان است که هفته ای یک بار اتفاق می افتد. یک سوسک می تواند تا ۱۰ برابر میزان کشندگی تشعشع برای انسانها مقاومت کند.
سوسک ها یکی از مهم ترین عوامل ایجاد آسم و آلرژی در خانه محسوب می شوند. بزاق، مدفوع و حتی تمام قطعات بدن سوسک که در خانه پخش می شوند، آلرژی زا هستند و می توانند انواع ناراحتی های پوستی یا تنفسی را برای افراد ایجاد کنند.
به همین دلیل ما به همه افراد توصیه می کنیم که به هر نحوی از ورود یا تکثیر سوسک ها در منزل شان پیشگیری کنند. بهترین روش از بین بردن سوسک ها هم سم پاشی است. حتی سوسک هایی که در پناهگاه شان پنهان می شوند، چند روز بعد از سم پاشی برای به دست آوردن هوای تازه از پناهگاه خود بیرون می آیند و در معرض دید و در نتیجه مرگ قرار می گیرند. بنابراین بهتر است که افراد از هر گونه تماس مستقیم با بدن سوسک ها پرهیز کنند و بدن مرده ی این حشره را با یک نایلون بردارند و در نایلون را گره بزنند و آن را در سطل زباله بیندازند.
تمام ترشحات و قطعات بدن سوسک، آلرژن هستند اما شدت حساسیت به سوسک در افراد مختلف، متفاوت است و امکان دارد که بدن فردی به سوسک خیلی حساسیت نشان بدهد و بدن فردی اصلا حساسیتی به سوسک نداشته باشد.
اما نکته ی مهم این است که بدن همه افراد نسبت به عوامل عفونی و انگلی سوسک ها حساس است و امکان ابتلا به بیماری های عفونی و انگلی در تماس مداوم با ترشحات یا قطعات بدن سوسک در همه افراد وجود دارد. بنابراین همان طور که گفته شد تا آن جایی که می توانید به طور مستقیم به بدن سوسک ها دست نزنید یا آن ها را با روش های فیزیکی از بین نبرید چون این کار باعث پراکنده شدن ترشحات بدن آن ها به محیط اطراف و ایجاد آلرژی بیشتر می شود.
در میان حشرات، راسته ای به نام قاب بالان با نام عمومی سوسک ها وجود دارند که در صورت تماس با پوست انسان، به ویژه اگر روی پوست له شوند، باعث ایجاد تحریک شدید و بروز تاول ها و زخم های پوستی می شوند.
یکی از جنس های مهم این راسته، نوعی سوسک است که به نام های محلی دراکولا، بند، شب سوت، شب سوز، چی سوان، تله مورچونه و تله گز خوانده می شود.
این حشره دو رنگ که بدنی باریک و کشیده به طول ۷ میلی متر و سری گرد به رنگ سیاه و بال پوش های کوتاهی به رنگ های گوناگون دارد، از بهار تا پاییز در مزارع برنج، ذرت، پنبه و کنار جویبارها و دریاچه های آب شیرین فعالیت دارد و بر اثر له شدن و تماس خونش با پوست، التهاب پوستی همراه با خارش ایجاد می شود و به سبب ظاهر خطی این التهاب ها به آن درماتیت خطی گفته می شود. سپس تاول هایی ظاهر و زخم های جلدی ایجاد می شود. این زخم ها بیشتر روی پا، بازو، گردن و نقاط باز بدن ایجاد می شود. قرمزی همراه با خارش ۲۴ ساعت پس از تماس آغاز می شود و بعد از ۴۸ ساعت تاول های وزیکولی ظاهر می شوند و به تدریج گسترش پیدا کرده و طی ۴۸ ساعت به حداکثر می رسند. پس از آن مرحله ی پوسته پوسته شدن و ریختن پوست فرا می رسد و لکه رنگی به مدت یک ماه یا بیشتر باقی می ماند.
اگر عوارض ناشی از له شدن چند حشره روی پوست باشد علایمی مانند تب، دردهای عصبی، درد مفاصل و استفراغ هم دیده می شود. حتی ممکن است ناراحتی چند ماه طول بکشد و عفونت های ثانویه، التهاب گوش میانی و عوارض چشمی به آن اضافه شود.
کسانی که در تماس با این حشرات هستند، باید دقت کنند تا زمانی که حشره روی پوست شان قرار دارد، از هر اقدامی که به له شدن آن روی پوست منجر می شود، جدا خودداری کنند و اگر دست شان به همولنف یا مایع عمومی بدن حشره آلوده شد، باید بلافاصله دست شان را با آب و صابون بشویند و از تماس دست آلوده با چشم شدیدا خودداری کنند. در مناطقی که شیوع بیماری بالا است، چنانچه لباس ها را پس از شست و شو در حیاط منزل آویزان می کنند، لازم است لباس ها هنگام جمع آوری و استفاده به دقت بررسی شوند.
برای جلوگیری از گسترش بیشتر ضایعات به هیچ وجه محل آسیب را نخارانید. مصرف آنتی بیوتیک ها همراه با مخلوطی از پودر تالک و زینک اکساید می تواند درمان مناسبی باشد. برای رفع خارش نیز می توان از آنتی هیستامین استفاده کرد.